Qədim əyyamlarda Yaponiyada kağızdan və bambukdan fənərlər hazırlayırdılar. Bir dəfə bir kor axşam üzəri dostuna baş çəkib, hal-əhval tutandan sonra təkrar yola düzəlmək istəyəndə dostu ona özüylə fənər götürməyi təklif edir. Lakin kor etiraz edir:
- O fənər mənim nəyimə gərəkdir? Məndən ötrü işıqla zülmətin heç bir fərqi yoxdur.
Dostu onun könlünü alır:
- Mən də bilirəm ki, evinə aparan yolu tapmaqda bu fənər sənə yardımçı olmayacaq. Amma bunu əlində tutsan, ən azından qarşına çıxanlar səninlə toqquşmazlar. Ona görə də fənəri alman məsləhətdir.
Bu minvalla kor əlindəki fənərlə yola düzəlir. Amma elə bir azca getməmiş tələsən birisiylə toqquşur. Qarşısındakı adamdan kor xəbər alır:
- Qardaş, niyə üstümə çıxırsan? Yəni bu fənərin işığında da heç nə görmürsən?!
Onunla toqquşan adam deyir:
- Qardaşım, əlində tutduğun o fənər çoxdan sönüb. Sənin xəbərin yoxdur.
Ölüm məqamı yetişəndə Bokudzü bütün yetirmələrini başına topladı və öz niyyətini onlara açıqladı:
- Bildiyiniz kimi, mən həyatım boyu bənzərsiz birisi olmuşam, heç nədə heç kəsi yamsılamamışam. İndi sizin fikrinizi bilmək istəyirəm: necə ölüm ki, bu baxımdan heç kimi təkrarlamayım?
Tələbələrdən biri dedi:
- “Lotos” pozasında ölməniz uyğun olarmı?
Digərləri ona etiraz elədilər:
- Daha öncələr də bir çox müdriklər “Lotos” pozasında canlarını tapşırıblar. Bunda yeni heç nə yoxdur.
Yetirmələrindən biri Ustada təklif elədi:
- Dimdik, ayaqüstə də ölə bilərsiniz.
Təzədən hay-küy qopdu. Hamı elə maraqla bu müzakirəyə girişmişdi ki, sanki onlara görə, ölmək - bir oyun-oyuncaq idi.
Bu sonuncu fikrə qarşı çıxan da tapıldı:
- Bir müdrikin ayaqüstə öldüyünü mən haradasa eşitmişəm.
Onda üçüncü təklif səsləndi:
- Yeganə variant – başıüstə, yəni mil duraraq ölməkdir. Mən biləni, indiyədək bunu heç kəs sınamayıb.
Ustadın bu təklifi bəyənməsi hamını heyrətə saldı:
- Bax, bu - tam mənə görədir. Nə isə, dostlar, salamat qalın! - deyən ustad başıüstə durmaqla canını tapşırdı.
Bundan çaşqına dönən yetirmələri nə edəcəklərini kəsdirə bilmirdilər. Hər şey elə gözlənilməz şəkildə baş vermişdi ki! Onlar qara-qara düşünürdülər: “İndi bu başıüstə duran meyidi neyləyək? Əgər hər şeyin bunca ciddi olduğunu bilsəydik, mərhum ustadın özündən onun meyidi ilə necə davranacağımızı soruşardıq barı!”
Aralarından kimsə dedi:
- Onun rahibə olan böyük bacısı yaxınlıqdakı qadın monastırında yaşayır. Yaxşısı budur, onu bura dəvət edək. Əgər öz ağlımıza görə nə isə edəsi olsaq, bu, ustada qarşı nə isə sayğısız bir şey etməmiz kimi dəyərləndirilə bilər.
Yetirmələrindən ikisi Bokudzünün bacısına xəbər çatdırmaq üçün yola düzəldi. Ustaddan yaşca böyük olan bu xanım ayağını eşikdən içəri qoyan kimi səsini başına atdı:
- O, həyatı boyu avara olub və heç vaxt özünü normal birisi kimi aparmayıb. Amma onun öləndə də özü bildiyi kimi dünyadan gedəcəyini heç ağlıma gətirməzdim, vallah! Haradadır o?
Mərhumun yetirmələri kənara çəkilərək qadına yol verdilər. Rahibə xanım çımxırmağına davam elədi:
- Vay səni, axmaq Bokudzü! Hər nə qədər kamilləşsən də, bu axmaq işləklərindən heç əl çəkməmisən. Bu dəqiqə ayaqlarını yerə qoy və çarpayıya uzan!
Bu əmri yerinə yetirməkdən başqa Bokudzünün çarəsi qalmadı: onun həddi nəydi ki, böyük bacısının sözündən çıxsın?!
Tələbələri isə gözləriylə gördüklərinə inana bilmirdilər: bir az əvvəl onlar özləri şahid olmuşdular ki, ustadın ürəyi və nəfəsi dayanıb!
Ayaqları üstə duran Bokudzü keçib çarpayısına uzanandan sonra bacısına dedi:
- Haydı, daha sən gedə bilərsən. Söz verirəm ki, mən də hamı kimi öləcəyəm.
Bacısı gedəndən sonra ustad adi insanlar kimi keçindi. Davamçıları təkrar onun ürək döyüntülərini və nəfəsini yoxladılar: hər ikisi dayanmışdı.
İki rahib bir monastırdan çıxıb, digərinə yollanarkən, yolda dəli-dolu çayın nisbətən dayaz yerindən keçməli oldular. Bundan ötrü həmin yerə yaxınlaşanda gənc bir qız o biri taya keçməkdə ona yardım etmələrini rahiblərdən rica elədi. Onlardan birisi qızı qolları üstünə alıb, onu qarşı sahilə keçirdi. Digər rahib isə susaraq, yoldaşının bu hərəkətinə narazı halda göz qoymağında idi.
O taya keçəndən sonra onlar təkrar yan-yanaşı yollarına davam elədilər. Təxminən iki saat sonra narazı rahibin dili açıldı və yoldaşına sitəm eləməyə başladı:
- Bütün hallarda sən yanlış davrandın. Müqəddəs mətnlər bizlərə qadınlara toxunmamağı tövsiyə edir, sən isə o qızı əllərin üstə daşıdın. Gərək belə eləməyəydin.
İkinci rahib dedi:
- Mən onu cəmi bircə dəqiqəyə qarşı sahilə keçirdim və bu barədə birdəfəlik unutdum. Sən isə aradan iki saat ötsə də, o gözəl qızın fikrini başından heç cür çıxara bilmirsən.
DZEN hekayətləri
